ÇİLEK İSPİNOZU (Red Avadavat, Avadavat, Red Munia, Strawberry Waxbill, Tiger Finch)

 

Çilek ispinozu asya kökenli oldukça çekici bir mumgagadır,yaklaşık 10 cm uzunluğunda olan bu kuşun erkeğinin temiz,net,flüt sesi gibi güzel ötüşü onu türlerinin arasında yegane yapmaktadır,ancak birkaç ispinoz diğer türlere nazaran bu güzel ötüşü sunabilir.

Anavatanı asya olan çilekler Hindistan,Tayland,Java (Büyük Sunda Adaları),Burma,Kamboçya,Vietnam ve Lesser Sunda adalarında yaşamaktadır.
Genel olarak şeker kamışı tarlalarında,uzun çayırlık alanlarda,kırlık açık alanlarda ve su kenarlarında bulunurlar.

Bu kuşla ilgili diğer ilgi çekici bir özellikle erkeğin üreme zamanı ve üreme zamanı dışında iki tür tüy görünümüne sahip olmasıdır. Üreme sezonunda erkek göz alıcı kırmızı tüyler üzerinde beyaz noktalı bir görünüme bürünür ki çilek adını buradan almıştır. Dişilerde bu beyaz noktalardan yoktur.  Üreme sezonu dışında ise erkeğin tüyleri sanki sönüp matlaşır kahverengi bir görünüm alır. Nisandan ekime ayına kadar süren bu dönemde ise üremeye hazır olan dişilerin kuyrukları daha siyahlaşır ve göğüslerinde bir sarılık belirmekedir. (Erkek kuşların tamamen kırmızı olması üremeye hazır oldukları anlamına gelmez kısmı renk değişiklikleri olan kuşlarda üreyebilmektedir. )
 Ömürleri ortalama 8 sene olan bu kuşlar genellikle 2 ve 4 yıllar arası çok iyi ürerler.

 

Çilek ispinozları iklime kolay alışabilen dayanıklı kuşlardır. Diğer türlerle karışabilen pasif yapıları vardır ancak üreme zamanı yuvalarının etrafındaki özellikle kırmızı renkli kuşları istemezler.

Bu kuşlar halen yabanıl doğadan yakalanıp satışa sunulmaktadır ve öncelikle kuşunuza geniş bir alan vermeniz gerekmektedir. Oldukça seri hareketleri olan bu kuşlara en az 60-70 cm lik bir kafes yada bir salma,kuşhane sunmalısınız. Geniş alanlardan hoşlandıklarını göreceksiniz.
Soğuk mevsimlerde ek ısıtmaya ihtiyaç duyan kuşlardır. Isı 12 santigrat derecenin altına düşmemelidir.  Ayrıca strese giren kuşlar birbirlerinin tüylerini yolmaya meyillidirler. Dişiler kalsiyum ihtiyaç duyarlar ve tıkanma olabilir.
Diğer tür kuşlarla iyi anlaşan bu kuşların üreme zamanlarında diğer kuşlara kuvvetle saldırması sizi şaşırtabilir bunu engellemelisiniz.  Böyle zamanlarda çiftleri salmanızda ayırın ve özellikle kırmızı renkli kuşları çiftin yuvasının etrafından uzaklaştırın.
Kuşlarınızın daha iyi hissetmesini sağlamak ve üremeye teşvik etmek için bulundukları ortama biraz yeşil bitki ekleyin. Genellikle bu kuşların bitkilerin ve otların arkasına tüneyerek uyudukları gözlemlenmiştir buradan anlaşılabilir ki mahremiyet ve saklanacak ortamlar yaratılırsa kuşlar daha verimli olacaklardır. Tırnakları uzamaya meyilli olan bu kuşların bulunduğu ortama eklenen doğal daldan tünekler sizi tırnak kesinimden kurtaracaktır hem de bu kuşların hoşuna gidecektir. Ancak kuşların tırnaklarının uzadığını gözlemlerseniz kazaları önlemek için tırnakları kesmelisiniz.

Çilek ispinozlarına diyet olarak diğer ispinozlara verdiğimiz karışık ispinoz yemi,ıspanak salata gibi yeşillikler,kuru mama yada taze yumurta maması verilebilir. Ancak kuşların en sevdiği yiyecekler arasında sinekler,un kurtları,ıslatılmış yem,termitler,pupalar,yaprak bitleri,meyve sinekleri gibi canlılar vardır. Ancak kafeste büyümüş kuşlar canlı yeme alışık olmayabilir,kuşlarınızı bu şekilde doğadan yakalanıp yakalanmadığını anlayabilirsiniz.
 Üreme zamanında canlı yem mutlak gereklidir. Bunun yanında mineral ve kalamar kemiği eksik edilmemelidir.
Üremeyi teşvik etmek istiyorsanız kuşlara mutlaka canlı yem sunun,ayrıca salmalarına koyacağınız ot,sap,hindistan cevizi lifi gibi maddelerle yuvalarına taşırlar. Yuva zeminin en  üst kısmına tüyleri iliştirirler.  Bu kuşlar her türlü yuvayı kabul edebilirler,hatta ağaç dalına kendi yuvalarını bile örebilirler,mesela kanarya yuvası iyi bir örnek olabilir bu yuvanın üstüne kapatıp kendi yuvalarını oluşturabilirler.
Bu ispinozlar aslında iyi üreyicilerdir,sadece biraz cesarete ihtiyaç duyarlar,bir kere üremeye başladılar mı bu aynı şekilde başarıyla sürüp gider. Hatta kafeste bile üredikler görülmüştür yeter ki uygun ortam sağlayın.
Çiftlerin üreme zamanı geldiğinde sakin ve stresten uzak bir ortam sağlamak gereklidir. Her iki cinste yuvayı örüp kuluçkaya yatmaktadır. Dişi genel de 4 –5 yumurta yapar ve yavrular 12 günde yumurtadan çıkar. Yumurtalar çımadan önce canlı gıdayı ve yeşillikleri vermeye başlamak gereklidir. Doğadan yakalanan kuşların üremesi için canlı gıda verilmesi son derece önemlidir.
Yavruların yuvada tüylenmeye başladığı zamanların sonunda ise ıslatılmış yem verilebilir. Yavrular genelde 3 hafta sonra yuvadan ayrılmaya hazır hale gelirler. Koyu renkli gagaları,donuk kahverengi  görünümleri vardır. İyi bir gözlemle ebeveynlerin yavruları ile ötüşerek iletişim kurduklarını anlayabilirsiniz. Mesela geceleri anne baba öterek yavruları yuvaya çağırmaktadır bu yumuşak ötüşü duyan yavrular gece için yuvaya girerler. Hatta gün içinde tehlike anında ebeveynler yavrularını yine değişik ötüşlerle tehlikeden uzaklaşmaya çağırırlar.

Dikkat çekici,dayanıklı,uzun ömürlü şarkıcı olan bu kuşlar ispinozlar arasında oldukça popüler türlerdendir. Mum gagalara ilgisi olanlar için kolay üretilebilen iyi ebeveyn olan bu kuşlar  iyi başlangıç kuşlarıdır. Elbette bu kuşların bazı sağlık problemleri mevcuttur,bunlardan biri melanistik sorunlara yatkın olmalarıdır,çoğu zaman tüyleri koyu renkler alır ve erkek kuş üreme görünümünü kazanamaz,melanisme neyin sebep olduğu tam olarak bilinmemekle bu genellikle dış mekanlarda barındırılan kuşlarda nadir görülür,bu problemi önlemek için kuşların yeterli güneş ışığı almaları sağlanmalı zengin bir diyet sunulmalıdır.